Międzynarodowy słownik metrologii (VIM) to opracowany przez PCJ słownik pojęć związanych z metrologią, oficjalnie przyjętych przez międzynarodowe i krajowe instytucje metrologiczne.
A
✔ Adiustacja układu pomiarowego – Zbiór czynności wykonanych przy układzie pomiarowym zapewniających, że wartościom wielkości, które mają być mierzone, odpowiadają odpowiednie wskazania.
B
✔ Błąd pomiaru – Wartość wielkości zmierzona minus wartość wielkości odniesienia.
✔ Błąd pomiaru przypadkowy – Składnik błędu pomiaru, który w powtarzanych pomiarach zmienia się w sposób nieprzewidywalny.
✔ Błąd pomiaru systematyczny – Składnik błędu pomiaru, który przy powtarzaniu pomiarów pozostaje stały lub zmienia się w przewidywalny sposób.
✔ Błąd pomiaru w punkcie kontrolnym – Błąd pomiaru przyrządu pomiarowego lub układu pomiarowego przy określonej wartości wielkości zmierzonej.
✔ Błąd w zerze – Błąd pomiaru w punkcie kontrolnym, kiedy określona zmierzona wartość wielkości jest równa zeru.
✔ Budżet niepewności – Zestawienie niepewności pomiaru, składników tej niepewności pomiaru oraz sposobu ich obliczania i składania.
C
✔ Cecha nominalna – Właściwość zjawiska, ciała lub substancji, której przejawów nie można zróżnicować ilościowo.
✔ Certyfikowany materiał odniesienia CRM – Materiał odniesienia, któremu towarzyszy dokumentacja wystawiona przez miarodajną instytucję i podająca jedną lub więcej wartości określonej właściwości wraz ze związanymi z nimi niepewnościami i spójnością, przy użyciu zwalidowanych procedur.
✔ Czas odpowiedzi skokowej – Czas, który upływa pomiędzy chwilą, w której wartość wielkości wejściowej przyrządu pomiarowego lub układu pomiarowego ulega gwałtownej zmianie z jednej określonej, stałej wartości wielkości na drugą, a chwilą, kiedy odpowiadające wskazanie ustala się w określonym przedziale wokół jego ostatecznej wartości w stanie ustalonym.
✔ Czujnik – Element układu pomiarowego, na który bezpośrednio oddziałuje zjawisko, ciało lub substancja przenosząca wielkość, która ma być zmierzona.
✔ Czułość układu pomiarowego – Iloraz zmiany wskazania układu pomiarowego i odpowiadającej jej zmiany wartości wielkości mierzonej.
D
✔ Dane odniesienia – Dane odnoszące się do właściwości zjawiska, ciała, substancji lub składników o znanym składzie lub strukturze, otrzymane ze zidentyfikowanego źródła, krytycznie ocenione i zweryfikowane pod względem dokładności.
✔ Detektor – Urządzenie lub substancja, która wskazuje obecność zjawiska, ciała lub substancji, kiedy przekroczona zostaje graniczna wartość pewnej związanej z nimi wielkości.
✔ Dokładność pomiaru – Zbieżność zachodząca pomiędzy wartością wielkości zmierzoną, a wartością wielkości prawdziwą menzurandu.
✔ Dryf przyrządowy – Ciągła lub dyskretna, zachodząca w czasie zmiana wskazania, spowodowana zmianami właściwości metrologicznych przyrządu pomiarowego.
F
✔ Funkcja pomiaru – Funkcja wielkości, której wartość, gdy zostaje obliczona przy wykorzystaniu znanych wartości wielkości wejściowych w modelu pomiaru, jest zmierzoną wartością wielkości wyjściowej w modelu pomiaru.
G
✔ Granica wykrywalności – Wartość wielkości zmierzona, otrzymana przy zastosowaniu danej procedury pomiarowej, przy której prawdopodobieństwo fałszywego stwierdzenia nieobecności składnika w pewnym materiale wynosi β, przy danym prawdopodobieństwie α fałszywego orzeczenia obecności wspomnianego składnika.
H
✔ Hierarchia wzorcowań – Ciąg wzorcowań od odniesienia do końcowego układu pomiarowego, gdzie wynik każdego wzorcowania zależy od wyniku poprzedniego wzorcowania.
J
✔ Jednostka miary – Wielkość skalarna rzeczywista, zdefiniowana i przyjęta na mocy konwencji, zgodnie z którą inne wielkości tego samego rodzaju mogą być z nią porównywane w celu wyrażenia za pomocą liczby ilorazu dwóch wielkości.
✔ Jednostka miary spoza układu – Jednostka miary, która nie należy do danego układu jednostek.
✔ Jednostka pochodna – Jednostka miary wielkości pochodnej.
✔ Jednostka pochodna spójna – Jednostka pochodna która, w danym układzie wielkości i dla wybranego zbioru jednostek podstawowych, jest iloczynem potęg jednostek podstawowych o współczynniku proporcjonalności równym jeden.
✔ Jednostka podstawowa – Jednostka miary wielkości podstawowej przyjęta na mocy konwencji.
✔ Jednostka podwielokrotna – Jednostka miary otrzymana przez podzielenie danej jednostki miary przez liczbę całkowitą większą niż jeden.
✔ Jednostka wielokrotna – Jednostka miary otrzymana przez pomnożenie danej jednostki miary przez liczbę całkowitą większą niż jeden.
K
✔ Kalibrator – Wzorzec pomiarowy używany do wzorcowania.
✔ Klasa dokładności – Klasa przyrządów pomiarowych lub układów pomiarowych, które spełniają wymagania metrologiczne ustalone w celu utrzymania błędów pomiaru lub niepewności przyrządowych w określonych granicach w określonych warunkach pracy.
✔ Kompatybilność metrologiczna wyników pomiaru – Właściwość zbioru wyników pomiaru określonego menzurandu, takiego że wartość bezwzględna różnicy którejkolwiek pary wartości wielkości zmierzonych dwóch różnych wyników pomiaru jest mniejsza niż pewna wielokrotność standardowej niepewności pomiaru tej różnicy.
✔ Konserwacja wzorca pomiarowego – Zbiór operacji potrzebnych do zachowania właściwości metrologicznych wzorca pomiarowego w ustalonych granicach.
✔ Korekcja – Kompensacja estymowanego wpływu systematycznego.
✔ Krzywa wzorcowania – Wyrażenie zależności pomiędzy wskazaniem, a odpowiadającą mu zmierzoną wartością wielkości.
Ł
✔ Łańcuch spójności pomiarowej – Ciąg wzorców pomiarowych i wzorcowań użytych do stworzenia połączenia wyniku pomiaru z odniesieniem.
M
✔ Materiał odniesienia RM – Materiał dostatecznie jednorodny i stabilny, jeżeli chodzi o określone właściwości, który przyjęto jako odpowiedni do zamierzonego jego wykorzystania w pomiarach lub przy badaniu cech nominalnych.
✔ Menzurand – Wielkość, która ma być zmierzona.
✔ Metoda pomiarowa – Ogólny opis logicznego uporządkowania działań wykonywanych przy pomiarze.
✔ Metoda typu A wyznaczania niepewności pomiaru – Wyznaczanie wartości składowej niepewności pomiaru za pomocą statystycznej analizy wartości wielkości zmierzonych otrzymanych w zdefiniowanych warunkach pomiaru.
✔ Metoda typu B wyznaczania niepewności pomiaru – Wyznaczanie wartości składowej niepewności pomiaru za pomocą środków innych niż metoda typu A wyznaczania niepewności pomiaru.
✔ Metrologia – Nauka o pomiarach i ich zastosowaniach.
✔ Metrologiczna porównywalność wyników pomiarów – Porównywalność wyników pomiarów, wielkości danego rodzaju, które są pomiarowo spójne z tym samym odniesieniem.
✔ Miara materialna – Przyrząd pomiarowy odtwarzający lub dostarczający w czasie jego używania, w sposób ciągły, wielkości jednego lub więcej rodzajów, wraz z przyporządkowanymi im wartościami wielkości.
✔ Międzynarodowy Układ Jednostek Miar SI – Układ jednostek oparty na Międzynarodowym Układzie Wielkości, jego nazwy i jednostki wraz z szeregiem przedrostków i ich nazwami i oznaczeniami oraz zasadami stosowania, przyjęty przez Generalną Konferencję Miar (CGPM).
✔ Międzynarodowy Układ Wielkości ISQ – Układ wielkości oparty na siedmiu wielkościach podstawowych: długość, masa, czas, prąd elektryczny, temperatura termodynamiczna, liczność materii, światłość.
✔ Międzynarodowy wzorzec pomiarowy – Wzorzec pomiarowy uznany przez sygnatariuszy umowy międzynarodowej i przeznaczony do stosowania w skali światowej.
✔ Mnożnik przeliczeniowy jednostek – Iloraz dwóch jednostek miary wielkości tego samego rodzaju.
✔ Model pomiaru – Zależność matematyczna pomiędzy wszystkimi wielkościami, o których wiadomo, że były uwzględnione w pomiarze.
N
✔ Największy dopuszczalny błąd pomiaru – Ekstremalna wartość błędu pomiaru, w odniesieniu do znanej wartości wielkości odniesienia, dopuszczona przez specyfikacje lub przepisy dotyczące danego pomiaru, przyrządu pomiarowego lub układu pomiarowego.
✔ Niepewność definicyjna – Składowa niepewności pomiaru wynikająca ze skończonej ilości informacji szczegółowych w definicji menzurandu.
✔ Niepewność pomiaru – Nieujemny parametr charakteryzujący rozproszenie wartości wielkości przyporządkowany do menzurandu, obliczony na podstawie uzyskanej informacji.
✔ Niepewność pomiaru docelowa – Niepewność pomiaru określona jako górna granica i wybrana na podstawie zamierzonego zastosowania wyników pomiaru.
✔ Niepewność pomiaru przyrządowa – Składowa niepewności pomiaru pochodzący od używanego przyrządu pomiarowego lub układu pomiarowego.
✔ Niepewność pomiaru rozszerzona – Iloczyn standardowej niepewności pomiaru złożonej i czynnika większego niż jeden.
✔ Niepewność pomiaru w zerze – Niepewność pomiaru, kiedy dana zmierzona wartość wielkości jest równa zeru.
✔ Nominalny przedział wskazań – Zbiór wartości wielkości, zawarty między zaokrąglonymi lub przybliżonymi wskazaniami ekstremalnymi, otrzymywanymi poprzez szczególne nastawienie elementów regulacyjnych przyrządu lub układu pomiarowego i użytymi do wyrażenia tego nastawienia.
O
✔ Odchylenie pomiarowe – Estymata błędu pomiaru systematycznego.
✔ Odtwarzalność pomiaru – Precyzja pomiaru w warunkach odtwarzalności pomiaru.
✔ Odchylenie przyrządowe – Średnia z powtarzanych wskazań minus wartość wielkości odniesienia.
P
✔ Państwowy wzorzec pomiarowy – Wzorzec pomiarowy uznany przez organ państwowy do stosowania w państwie lub gospodarce jako podstawa do przyporządkowania wartości wielkości innym wzorcom pomiarowym danego rodzaju wielkości.
✔ Podziałka przyrządu pomiarowego ze wzrokowym odczytem wskazania – Część przyrządu pomiarowego ze wzrokowym odczytem wskazania, składająca się z uporządkowanego zbioru wskazów wraz z przypisanymi im wartościami wielkości.
✔ Pomiar – Proces doświadczalnego wyznaczenia jednej lub więcej wartości wielkości, które w zasadny sposób mogą być przyporządkowane wielkości.
✔ Pomiarowe urządzenie pośredniczące – Urządzenie stosowane jako pośredniczące przy porównywaniu wzorców pomiarowych.
✔ Poprawność pomiaru – Zbieżność zachodząca pomiędzy średnią z nieskończonej liczby powtórzonych wartości wielkości zmierzonych, a wartością wielkości odniesienia.
✔ Powtarzalność pomiaru – Precyzja pomiaru w warunkach powtarzalności pomiaru.
✔ Prawdopodobieństwo rozszerzenia – Prawdopodobieństwo, że zbiór wartości wielkości prawdziwych menzurandu zawarty jest w określonym przedziale rozszerzenia.
✔ Precyzja pomiaru – Zbieżność zachodząca pomiędzy wskazaniami lub wartościami wielkości zmierzonymi otrzymanymi przy powtarzaniu pomiarów na tym samym lub podobnych obiektach w określonych warunkach.
✔ Precyzja pomiaru w warunkach powtarzalności pomiaru – Warunek pomiaru, spośród zbioru warunków, który to zbiór obejmuje tę samą procedurę pomiarową, to samo miejsce oraz pomiary powtarzane na tym samych lub podobnych obiektach w rozciągniętym okresie czasu.
✔ Precyzja pośrednia pomiaru – Precyzja pomiaru w warunkach precyzji pośredniej pomiaru.
✔ Procedura pomiarowa – Szczegółowy opis pomiaru pozostający w zgodności z jedną lub więcej zasad pomiaru oraz z daną metodą pomiarową, oparty na modelu pomiaru i zawierający sposób obliczeń niezbędnych do otrzymania wyniku pomiaru.
✔ Procedura pomiarowa odniesienia – Procedura pomiarowa przyjęta jako ta, która zapewnia wyniki pomiarów odpowiednie do ich zamierzonego wykorzystania przy ocenie poprawności pomiaru wartości wielkości zmierzonych otrzymanych za pomocą innych procedur pomiarowych dla wielkości tego samego rodzaju, przy wzorcowaniu lub wyznaczaniu właściwości materiałów odniesienia.
✔ Procedura pomiarowa odniesienia podstawowa – Procedura pomiarowa odniesienia stosowana do uzyskania wyniku pomiaru bez powiązania z wzorcem pomiarowym wielkości tego samego rodzaju.
✔ Próg pobudliwości – Największa zmiana wartości wielkości mierzonej, która nie powoduje zauważalnej zmiany w odpowiadającym jej wskazaniu.
✔ Przedział pomiarowy – Zbiór wartości wielkości tego samego rodzaju, które mogą być mierzone za pomocą danego przyrządu pomiarowego lub układu pomiarowego z podaną niepewnością przyrządową, w zdefiniowanych warunkach.
✔ Przedział rozszerzenia – Przedział zawierający zbiór wartości wielkości prawdziwych będącej menzurandem z określonym prawdopodobieństwem, wyznaczonych na podstawie dostępnej informacji.
✔ Przedział wskazań – Zbiór wartości wielkości zawarty pomiędzy możliwymi wskazaniami ekstremalnymi.
✔ Przetwornik pomiarowy – Urządzenie, używane w pomiarach, które daje wielkość wyjściową pozostającą w określonej zależności do wielkości wejściowej.
✔ Przyrząd pomiarowy – Urządzenie służące do wykonywania pomiarów, użyte indywidualnie lub w połączeniu z jednym lub więcej urządzeniami dodatkowymi.
✔ Przyrząd pomiarowy wskazujący – Przyrząd pomiarowy dający sygnał wyjściowy niosący informację o wartości wielkości mierzonej.
✔ Przyrząd pomiarowy ze wzrokowym odczytem wskazania – Przyrząd pomiarowy wskazujący, w którym sygnał wyjściowy ma postać wizualną.
R
✔ Rachunek wielkości – Zbiór matematycznych reguł i operacji stosowanych do wielkości innych niż wielkości porządkowe.
✔ Regulacja zera układu pomiarowego – Adiustacja układu pomiarowego, zapewniająca, aby zerowej wartości wielkości, która jest mierzona, odpowiadało wskazanie zerowe.
✔ Rodzaj wielkości – Aspekt wspólny dla wzajemnie porównywalnych wielkości.
✔ Rozdzielczość – Najmniejsza zmiana wielkości mierzonej, która powoduje dostrzegalną zmianę w odpowiadającym jej wskazaniu.
✔ Rozdzielczość urządzenia wskazującego – Najmniejsza różnica pomiędzy pokazywanymi wskazaniami, które dają się sensownie rozróżnić.
✔ Rozpiętość nominalnego przedziału wskazań – Wartość bezwzględna różnicy pomiędzy ekstremalnymi wartościami wielkości nominalnego przedziału wskazań.
✔ Równanie jednostek – Zależność matematyczna pomiędzy jednostkami podstawowymi, jednostkami pochodnymi spójnymi i innymi jednostkami miary.
✔ Równanie liczbowe – Matematyczna zależność pomiędzy wartościami liczbowymi wielkości, oparta na danym równaniu wielkościowym i określonych jednostkach miary.
✔ Równanie wielkościowe – Matematyczna zależność pomiędzy wielkościami z danego układu wielkości, która nie zależy od jednostek miary.
S
✔ Selektywność układu pomiarowego – Właściwość układu pomiarowego stosowanego wraz z pewną określoną procedurą pomiarową, co umożliwia otrzymanie zmierzonych wartości wielkości jednego lub więcej menzurandów w taki sposób, że wartości każdego z tych menzurandów są niezależne od innych menzurandów lub innych wielkości występujących w zjawisku, ciele lub substancji poddawanych badaniu.
✔ Skala odniesienia umowna – Skala wartości wielkości zdefiniowana drogą formalnej umowy.
✔ Skala wartości wielkości – Całkowicie uporządkowany wg relacji nierówności zbiór wartości wielkości z danego rodzaju wielkości.
✔ Skala wartości wielkości porządkowej – Skala wartości wielkości w odniesieniu do wielkości porządkowych.
✔ Spójność pomiarowa – Właściwość wyniku pomiaru, przy której wynik może być związany z odniesieniem poprzez udokumentowany, nieprzerwany łańcuch wzorcowań, z których każde wnosi swój udział do niepewności pomiaru.
✔ Spójność pomiarowa z jednostką miary – Spójność pomiarowa, przy której odniesieniem jest definicja jednostki miary poprzez jej praktyczną realizację.
✔ Stabilność przyrządu pomiarowego – Właściwość przyrządu pomiarowego, dzięki której jego właściwości metrologiczne pozostają stałe w czasie.
✔ Standardowa niepewność pomiaru – Niepewność pomiaru wyrażona odchyleniem standardowym.
✔ Standardowa niepewność pomiaru względna – Standardowa niepewność pomiaru dzielona przez bezwzględną wartość wartości wielkości zmierzonej.
✔ Standardowa niepewność pomiaru złożona – Standardowa niepewność pomiaru otrzymana z wykorzystaniem poszczególnych standardowych niepewności pomiaru związanych z wielkościami wejściowymi w modelu pomiaru.
✔ Standardowe dane odniesienia – Dane odniesienia opublikowane przez uznawany organ.
✔ Strefa martwa – Największy przedział, w którym wartość wielkości mierzonej może być zmieniana w obu kierunkach nie powodując wykrywalnej zmiany w odpowiadającym jej wskazaniu.
T
✔ Tor pomiarowy – Szereg elementów układu pomiarowego tworzących pojedynczą ścieżkę przechodzenia sygnału od czujnika do elementu wyjściowego.
U
✔ Układ jednostek – Zbiór jednostek podstawowych i jednostek pochodnych wraz z ich wielokrotnościami i podwielokrotnościami, zdefiniowany zgodnie z danymi regułami dotyczącymi danego układu wielkości.
✔ Układ jednostek spójny – Układ jednostek oparty na danym układzie wielkości, w którym jednostka miary dla każdej wielkości pochodnej jest jednostką pochodną spójną.
✔ Układ pomiarowy – Zbiór obejmujący jeden lub więcej przyrządów pomiarowych, a często inne urządzenia, w tym, jakiekolwiek odczynniki i zasilanie, połączone i przystosowane do generowania wartości wielkości zmierzonej w określonych przedziałach wielkości określonych rodzajów.
✔ Układ wielkości – Zbiór wielkości wraz ze zbiorem niesprzecznych równań określających zależności pomiędzy tymi wielkościami.
W
✔ Walidacja – Weryfikacja, gdzie określone wymagania są adekwatne do zamierzonego zastosowania.
✔ Wartość liczbowa wielkości – Liczba w wyrażeniu określającym wartość wielkości, inna niż jakakolwiek liczba pełniąca funkcję odniesienia.
✔ Wartość wielkości – Liczba i odniesienie użyte razem dla liczbowego wyrażenia wielkości.
✔ Wartość wielkości nominalna – Zaokrąglona lub przybliżona wartość wielkości charakterystycznej przyrządu pomiarowego lub układu pomiarowego, która stanowi wytyczną do właściwego jego użycia.
✔ Wartość wielkości odniesienia – Wartość wielkości służąca jako podstawa do porównań z wartościami wielkości tego samego rodzaju.
✔ Wartość wielkości prawdziwa – Wartość wielkości logicznie zgodna z definicją wielkości.
✔ Wartość wielkości umowna – Wartość wielkości przypisana wielkości drogą umowy w określonym celu.
✔ Wartość wielkości zmierzona – Wartość wielkości wyrażająca wynik pomiaru.
✔ Warunek odtwarzalności pomiaru – Warunek pomiaru, spośród zbioru warunków, który to zbiór obejmuje różne lokalizacje, różnych wykonawców, różne układy pomiarowe i pomiary powtarzane na tym samym lub innych obiektach.
✔ Warunek powtarzalności pomiaru – Warunek pomiaru, spośród zbioru warunków, który to zbiór obejmuje tę samą procedurę pomiarową, tego samego wykonawcę pomiaru, ten sam układ pomiarowy, te same warunki użytkowania, to samo miejsce, i pomiary powtarzane na tym samym lub podobnych obiektach, w krótkim przedziale czasu.
✔ Warunki użytkowania graniczne – Ekstremalne warunki użytkowania, które muszą być wytrzymywane przez przyrząd pomiarowy lub układ pomiarowy, a które nie spowodują uszkodzenia ani pogorszenia wymaganych właściwości metrologicznych, kiedy następnie przyrząd lub układ pracować będzie w warunkach użytkowania znamionowych.
✔ Warunki użytkowania odniesienia – Warunki użytkowania określone do oceny działania przyrządu pomiarowego lub układu pomiarowego lub porównania wyników pomiarów.
✔ Warunki użytkowania w stanie ustalonym – Warunki użytkowania przyrządu pomiarowego lub układu pomiarowego, w których zależność ustalona poprzez wzorcowanie pozostaje ważna nawet dla menzurandu zmieniającego się w czasie.
✔ Warunki użytkowania znamionowe – Warunki użytkowania, które muszą być spełnione w czasie pomiaru po to, aby przyrząd pomiarowy lub układ pomiarowy działał poprawnie.
✔ Weryfikacja – Zapewnienie obiektywnego dowodu, że dany przedmiot spełnia określone wymagania.
✔ Wielkość – Właściwość zjawiska, ciała lub substancji, którą można wyrazić ilościowo za pomocą liczby i odniesienia.
✔ Wielkość bezwymiarowa – Wielkość, w przypadku której wykładniki wszystkich współczynników odpowiadających wielkościom podstawowym w wyrażeniu określającym jej wymiar wielkości, są równe zeru.
✔ Wielkość pochodna – Wielkość w układzie wielkości, która definiowana jest za pomocą wielkości podstawowych tego układu.
✔ Wielkość podstawowa – Wielkość z wybranego umownie podzbioru danego układu wielkości, w którym to podzbiorze żadna z wielkości nie może być wyrażana za pomocą innych należących do niego wielkości.
✔ Wielkość porządkowa – Wielkość, zdefiniowana za pomocą umownej procedury pomiarowej, dla której może zostać ustanowiona ogólna relacja porządkująca pod względem ilościowym w odniesieniu do innych wielkości tego samego rodzaju, dla których jednak nie istnieją wzajemne operacje algebraiczne.
✔ Wielkość wejściowa w modelu pomiaru – Wielkość, która musi zostać zmierzona lub wielkość, której wartość można uzyskać w inny sposób w celu obliczenia wartości wielkości zmierzonej menzurandu.
✔ Wielkość wpływająca – Wielkość, która w pomiarze bezpośrednim nie wpływa na wielkość aktualnie mierzoną, ale wpływa na zależność między wskazaniem, a wynikiem pomiaru.
✔ Wielkość wyjściowa w modelu pomiaru – Wielkość, której wartość zmierzona jest obliczana przy wykorzystaniu wielkości wejściowych w modelu pomiaru.
✔ Wskazanie – Wartość wielkości otrzymana z przyrządu pomiarowego lub układu pomiarowego.
✔ Wskazanie puste – Wskazanie otrzymane dla zjawiska, ciała lub substancji podobnej do tej, która jest badana, ale w przypadku którego przypuszcza się, że nie występuje omawiana wielkość, albo nie wnosi ona swego udziału do wskazania.
✔ Współczynnik rozszerzenia – Liczba większa od jedności, przez którą mnoży się standardową niepewność pomiaru złożoną w celu uzyskania niepewności pomiaru rozszerzonej.
✔ Wykres wzorcowania – Graficznie przedstawiona zależność pomiędzy wskazaniem, a odpowiadającym mu wynikiem pomiaru.
✔ Wymiar wielkości – Wyrażenie określające zależność wielkości od wielkości podstawowych układu wielkości w postaci iloczynu potęg czynników odpowiadających wielkościom podstawowym z pominięciem jakichkolwiek czynników liczbowych.
✔ Wynik pomiaru – Zbiór wartości wielkości przyporządkowany menzurandowi wraz z każdą dostępną informacją mogącą mieć znaczenie.
✔ Wzorcowanie – Działanie, które w określonych warunkach, w pierwszym kroku ustala zależność pomiędzy odwzorowywanymi przez wzorzec pomiarowy wartościami wielkości wraz z ich niepewnościami pomiaru, a odpowiadającymi im wskazaniami wraz z ich niepewnościami, a w drugim kroku wykorzystuje tę informację do ustalenia zależności pozwalającej uzyskać wynik pomiaru na podstawie wskazania.
✔ Wzorzec pomiarowy – Realizacja definicji danej wielkości o zadeklarowanej wartości wielkości, której towarzyszy związana z nią niepewność pomiaru; realizacja ta służy jako odniesienie.
✔ Wzorzec pomiarowy odniesienia – Wzorzec pomiarowy przeznaczony do wzorcowania innych wzorców pomiarowych wielkości danego rodzaju w danej organizacji lub w danym miejscu.
✔ Wzorzec pomiarowy pierwotny – Wzorzec pomiarowy ustanowiony przy użyciu procedury pomiarowej odniesienia podstawowej, albo wykonany jako artefakt i wybrany na mocy konwencji.
✔ Wzorzec pomiarowy przenośny – Wzorzec pomiarowy, czasem o budowie specjalnej, przewidziany do transportu pomiędzy różnymi miejscami.
✔ Wzorzec pomiarowy roboczy – Wzorzec pomiarowy, który używany jest stale do wzorcowania lub weryfikacji (sprawdzania) przyrządów pomiarowych lub układów pomiarowych.
✔ Wzorzec pomiarowy samoistny – Wzorzec pomiarowy, którego działanie oparte jest na nieodłącznej i odtwarzalnej właściwości zjawiska lub substancji.
✔ Wzorzec pomiarowy wtórny – Wzorzec pomiarowy utworzony przez wzorcowanie za pomocą pierwotnego wzorca pomiarowego dla wielkości tego samego rodzaju.
Z
✔ Zamienność materiału odniesienia – Właściwość materiału odniesienia, przejawiająca się zbieżnością, która zachodzi pomiędzy wzajemną zależnością wyników pomiarów wykonanych dla ustalonej wielkości opisującej dany materiał odniesienia, otrzymaną dla dwóch różnych procedur pomiarowych, a wzajemną zależnością wyników pomiarów tej samej wielkości otrzymanych dla innych określonych materiałów.
✔ Zasada pomiaru – Zjawisko służące jako podstawa pomiaru.
✔ Zmienność pod wpływem wielkości wpływającej – Różnica wskazania danej wartości wielkości zmierzonej lub wartości wielkości otrzymanej za pomocą miary materialnej, gdy wielkość wpływająca przyjmuje kolejno dwie różne wartości.